an tuiseal ginideach (the genitive case)

• If two nouns are next to each other and they form some sort of relationship then the second word will be in the tuiseal ginideach meaning the spelling of the second word will change.

For example: bean an teach: bean is a noun and teach is also a noun. they have a relationship together because we are trying to say 'the women of the house'. Therefore we must put teach in the tuiseal ginideach and change the spelling

answer: bean an tí

• if an action noun and another noun come together that means the second word must be put in the tuiseal ginideach and the spelling must be changed.

for example: ag déanamh an obair changes to ag déanamh na hoibre, ag tógáil an teach changes to ag tógáil an tí

• If a compound preposition (réamhfhocail comhshuite) comes before a noun then that noun will go into the tuiseal ginideach

Here are some examples of the compound prepositions...

• ar aghaidh
• ar chúl
• ar feadh
• ar fud
• ar son
• de réir
• le linn
• os comhair
• i gcomhair
• i lár
• i láthair
• i measc
• in aice
• i dtreo
• le haghaidh
• tar éis

the tuiseal ginideach is also applied with the following prepositions..

• chun
• dála
• timpeall
• trasna
• cois

an tAinmfhocal (the noun)

• There are two genders in Irish, Masculine and feminine.
• There are certain endings that suggest that a noun is masculine or feminine.
• Once you distinguish whether a noun is masculine or feminine and you add the word 'an', you must decide whether the word needs a séimhiú

First of all lets have a look at the endings that suggest the word is masculine...

• (e)adh
• (a)í
• án
• ch
• éad
• éal
• éan
• éar
• éir
• eoir/óir
• ín
• (i)úir
• a broad s
• ún
• úr

Now lets look at the endings that suggest a word is feminine...

• aíl
• (e)áil
• (a)ilt
• (a)int
• áint
• (a)íocht
• aois/ís
• chan
• (a)irt
• (e)ach
• (e)acht
• úil
• úint
• lann
• eog/óg

To decide whether we need a séimhiú on a word we must follow a rules table for each gender..

masculine rules table- tábla firinscneach

- má tá consan ann/consonant- do not add a séimhiú
- má tá guta ann/vowel- add a séimhiú
- má tá s ann- no séimhiú

Feminine rules table- tábla baininscneach
- má tá consan ann/consonant- add a séimhiú
- má tá guta ann/vowel-  do not add a séimhiú
- má tá s ann- add séimhiú (t)

Here are some examples..

• an eolaíocht

- it's a feminine word (baininscneach)
- it's a vowel
- the table says we do not need a séimhiú with this word
- the answer is: an eolaíocht

• an am

- this is a masculine word (firinscneach)
-it's a vowel
- the masculine table says to add a séimhiú
- the answer is: an t-am

céimeanna comparáide na hAidiachta (láidir, níos láidire, is láidire)

English translation	bunchéim	breischéim	sárchéim
Boring	Leadránach	Níos leadránaí	Is leadránaí
Important	Tábhachtach	Níos tábhachtaí	Is tábhachtaí
Sad	Brónach	Níos brónaí	Is brónaí
Effective	Éifeachtach	Níos éifeachtaí	Is éifeachtaí
Treacherous	Fealltach	Níos fealltaí	Is fealltaí
Angry	Feargach	Níos feargaí	Is feargaí
Selfish	Santach	Níos santaí	Is santaí
Lonely	Uaigneach	Níos uaigní	Is uaigní
Famous	Cáiliúil	Níos cáiliúla	Is cáiliúla
Generous	Flaithiúil	Níos flaithiúla	Is flaithiúla
Lazy	Leisciúil	Níos leisciúla	Is leisciúla
Courageous	Misniúil	Níos misniúla	Is misniúla
Sensible	Ciallmhar	Níos ciallmhaire	Is ciallmhaire
Loving	Grámhar	Níos grámhaire	Is grámhaire
Strong	Láidir	Níos láidire	Is láidire
Rich	Saibhir	Níos saibhre	Is saibhre
Hard	Deacair	Níos deacra	Is deacra
Poor	Bocht	Níos boichte	Is boichte
Nice	Deas	Níos deise	Is deise
Quiet	Ciúin	Níos ciúine	Is ciúine
Sharp	Gear	Níos géire	Is géire
Old	Sean	Níos sine	Is sine
Young	Óg	Níos óige	Is óige
Lovely	Aoibhinn	Níos aoibhne	Is aoibhne
Often	Minic	Níos minice	Is minice
Early	Luath	Níos luaithe	Is luaithe
Noble	Uasal	Níos uaisle	Is uaisle
Fair	Cóir	Níos córa	Is córa
Lovely	Álainn	Níos áille	Is áille
Small	Beag	Níos lú	Is lú
Long	Fada	Níos faide	Is faide
Good	Maith	Níos fear	Is fear
Big	Mór	Níos mó	Is mó
Bad	Olc	Níos measa	Is measa
Short	Gear	Níos giorra	Is giorra
Fast	Tapaidh	Níos tapúla	Is tapúla
Hot	Te	Níos teo	Is teo

An aidiacht shealbhach (the posessive adjective)

We will be dealing with the possesive adjective or the 'aidiacht shealbhach' in different groups.

• an aidiacht shealbhach roimh chonsan- the possessive adjective before a consonant

mo + h- mo chara
do+h- do chara
a (his)+h- a chara
a (hers)- a cara
ár +urú- ár gcara
bhur+ urú- bhur gcara
a (their)+ urú- a gcara

• an aidiacht shealbhach roimh guta- the possessive adjective before a vowel

mo athair- m'athair
do athair- d'athair
a (his) athair- a athair
a (her) athair +h- a hathair
ár +n- ár n-athair
bhur+ n- bhur n-athair
a (their)- a n-athair

• an aidiacht shealbhach le i

i mo chónaí
i do chónaí
tá sé ina chónaí
tá sí ina cónaí
táimid inár gcónaí
tá sibh in bhur gcónaí
tá siad ina gconaí

• an aidiacht shealbhach le le

le mo chara
le do chara
lena (his) chara
lena (her) cara
lenár gcairde
le bhur gcairde
lena gcairde

• aidiacht shealbhach le do

do mo chara
dod (do+do) chara
dá (do+a(his) chara
dá(her) cara
dár (do +ár) gcairde
do bhur gcairde
dá gcairde

má, dá agus mura

Má- If

• You use má in the aimsir chaite and the aimsir láithreach e.g má théann sé (aimsir láithreach), má bhí sé ann.
• You always add a séimhiú after the word má.
• You never use má in the aimsir fháistineach or the modh coinníollach.

Mura- If not

• Used in the aimsir chaite, aimsir láithreach and the modh coinníollach.
• An urú is always needed after this word
• example: Mura mbeinn..

Dá- If

• Used in the modh coinníollach
• An urú is always needed after dá
• example: dá mbeadh an t-am agam

an copail (Is)

• An chopail is a verb that combines two words or two small sentences together.
• This verb gives the first part of the sentence information about the second part of the sentence.
• An chopail has a different form for each tense.
• The following are the different forms of an copail in the different tenses..

aimsir láithreach- Is                                       foirm dhiúiltach (A.L)- Ní

Aimsir chaite- Ba + h                                     foirm dhiúltach (A.C)- Níor(bh) + h

Modh coinníollach- Ba+ h                            foirm dhiúltach (M.C)- Níor(bh)+h

Examples of ‘an copail’..

• Is cailín álainn í
• Ba dhoctúir é an fear sin
• Is francach é an fear sin
• Ní cailín álainn tú
• Ba bhuacaill dathúil tú

urú

Úrú- what is an úrú??

In certain occasions a certain letter can be put in front of a word to make the word easier to pronounce. There are key words and phrases that hint where to put an urú

• Ag an
• Ar an
• As an
• Leis an
• Roimh an
• Thar an
• Tríd an
• Faoin
• Ón
• Ar an mbord- on the table
• Roimh an ngeata- before the gate
• Faoin gcaothaoir- under the chair
• Ón gcósta- from the coast

séimhiú

In this post I will be explaining what a séimhiú is.

Séimhiú- What is a séimhiú??

–> In certain occasions you can change the spelling of a word by adding a ‘h’ as the second letter in a word.

–> This h is the séimhiú. There are certain key words that are hints that you should put a h or séimhiú in the next word.

–> A séimhiú is added so you can pronounce words easier.

–> The following are the key words that tell you a h is needed in the next word..

• Mo
• Do
• Faoi
• Gan
• Um
• Thar
• Trí
• Ó
• Ar
• De
• Roimh
• Tá mo mham ag dul go dtí an siopa-My mom is going to the shop.
• Tá an teach trí thine- The house is on fire.

na briathra neamh-rialta

Téigh

Chuaigh mé	Téim	Rachaidh mé	Rachainn
Chuaigh tú	Téann tú	Rachaidh tú	Rachfá
Chuaigh sé/sí	Téann sé/sí	Rachaidh sé/sí	Rachadh sé/sí
Chuamar	Téimid	Rachaimid	Rachaimis
Chuaigh sibh	Téann sibh	Rachaidh sibh	Rachadh sibh
Chuaigh siad	Téann siad	Rachaidh siad	Rachaidís
Chuathas	Téitear	Rachfar	rachfaí

Ith

D’ith mé	Ithim	Íosfaidh mé	D’íosfainn
D’ith tú	Itheann tú	Íosfaidh tú	D’íosfá
D’ith sé/sí	Itheann sé/sí	íosfaidh sé/sí	D’íosfadh sé/sí
D’itheamar	Ithimid	Íosfaimid	D’íosfaimis
D’ith sibh	Itheann sibh	Íosfaidh sibh	D’íosfadh sibh
D’ith siad	Itheann siad	Íosfaidh siad	D’íosfaidís
Itheadh	Itear	Íósfar	D’íosfaí

Tar

Tháinig mé	Tagaim	Tiocfaidh mé	Thiocfainn
Tháinig tú	Tagann tú	Tiocfaidh tú	Thiocfá
Tháinig sé/sí	Tagann sé/sí	Tiocfaidh sé/sí	Thiocfadh sé/sí
Thángamar	Tagaimid	Tiocfaimid	Thiocfaimis
Tháinig sibh	Tagann sibh	Tiocfaidh sibh	Thiocfadh sibh
Tháinig siad	Tagann siad	Tiocfaidh siad	Thiocfaidís
Thángthas	Tagtar	Tiocfar	thiocfaí

Feic

Chonaic mé	Feicim	Feicfidh mé	D’fheicfinn
Chonaic tú	Feiceann tú	Feicfidh tú	D’fheicfeá
Chonaic sé/sí	Feiceann sé/sí	Feicfidh sé/sí	D’fheicfeadh sé/sí
Chonaiceamar	Feicimid	Feicfimid	D’fheicfimis
Chonaic sibh	Feiceann sibh	Feicfidh sibh	D’fheicfeadh sibh
Chonaic siad	Feiceann siad	Feicfidh siad	D’fheicfidís
Chonacthas	Feictear	Feicfear	D’fheicfí

Tabhair

Thug mé	Tugaim	Tabharfaidh mé	Thabharfainn
Thug tú	Tugann tú	Tabharfaidh tú	Thabharfá
Thug sé/sí	Tugann sé/sí	Tabharfaidh sé/sí	Thabharfadh sé/sí
Thugamar	Tugaimid	Tabharfaimid	Thabharfaimis
Thug sibh	Tugann sibh	Tabharfaidh sibh	Thabharfadh sibh
Thug siad	Tugann siad	Tabharfaidh siad	Thabharfaidís
Tugadh	Tugtar	Tabharfar	thabharfaí

Beir

Rug mé	Beirim	Béarfaidh mé	Bhéarfainn
Rug tú	Beireann tú	Béarfaidh tú	Bhéarfá
Rug sé/sí	Beireann sé/sí	Béarfaidh sé/sí	Bhéarfadh sé/sí
Rugamar	Beirimid	Béarfaimid	Bhéarfaimis
Rug sibh	Beireann sibh	Béarfaidh sibh	Bhéarfadh sibh
Rug siad	Beireann siad	Béarfaidh siad	Bhéarfaidís
Rugadh	Beirtear	Béarfar	Bhéarfaí

Clois

Chuala mé	Cloisim	Cloisfidh mé	Chloisfinn
Chuala tú	Cloiseann tú	Cloisfidh tú	Chloisfeá
Chuala sé/sí	Cloiseann sé/sí	Cloisfidh sé/sí	Chloisfeadh sé/sí
Chualamar	Cloisimid	Cloisfimid	Chloisfimis
Chuala sibh	Cloiseann sibh	Cloisfidh sibh	Chloisfeadh sibh
Chuala siad	Cloiseann siad	Cloisfidh siad	Chloisfidís
Chualathas	Cloistear	Cloisfear	Chloisfí

Déan

Rinne mé	Déanaim	Déanfaidh mé	Dhéanfainn
Rinne tú	Déanann tú	Déanfaidh tú	Dhéanfá
Rinne sé/sí	Déanann sé/sí	Déanfaidh sé/sí	Dhéanfadh sé/sí
Rinneamar	Déanaimid	Déanfaimid	Dhéanfaimis
Rinne sibh	Déanann sibh	Déanfaidh sibh	Dhéanfadh sibh
Rinne siad	Déanann siad	Déanfaidh siad	Dhéanfaidís
Rinneadh	Déantar	Déanfar	Dhéanfaí

Faigh

Fuair mé	Faighim	Gheobhaidh mé	Gheobhainn
Fuair tú	Faigheann tú	Gheobhaidh tú	Gheofá
Fuair sé/sí	Faigheann sé/sí	Gheobhaidh sé/sí	Gheobhadh sé/sí
Fuaireamar	Faighimid	Gheobhaimid	Gheobhaimis
Fuair sibh	Faigheann sibh	Gheobhaidh sibh	Gheobhadh sibh
Fuair siad	Faigheann siad	Gheobhaidh siad	Gheobhaidís
Fuarthas	Faightear	Gheofar	Gheofaí

Abair

Dúirt mé	Deirim	Déarfaidh mé	Déarfainn
Dúirt tú	Deir tú	Déarfaidh tú	Déarfá
Dúirt sé/sí	Deir sé/sí	Déarfaidh sé/sí	Déarfadh sé/sí
Dúramar	Deirimid	Déarfaimid	Déarfaimis
Dúirt sibh	Deir sibh	Déarfaidh sibh	Déarfaidh sibh
Dúirt siad	Deir siad	Déarfaidh siad	Déarfaidís
Dúradh	Deirtear	Déarfar	Déarfaí

Bí

Bhí mé	Táim	Beidh mé	Bheinn
Bhí tú	Tá tú	Beidh tú	Bheifeá
Bhí sé/sí	Tá sé/sí	Beidh sé/sí	Bheadh sé/sí
Bhíomar	Táimid	Beimid	Bheimis
Bhí sibh	Tá sibh	Beidh sibh	Bheadh sibh
Bhí siad	Tá siad	Beidh siad	Bheidís
Bhíothas	Táthar	Beifear	Bheifí