An Spailpín Fánach- L.C

Cúlra:

Is é an 18ú haois/tús an 19ú haois atá mar chúlra leis an dán seo. Ag an am sin bhí Éire faoi chois ag na Sasanaigh agus na péindlithe fós i bhfeidhm sa tír. Bhí muintir na hÉireann ag súil le cabhair mhíleata ó na Francaigh. Bhí na hÉireannaigh Aontaithe ag bailiú nirt sa tír agus ba mhaith leis an bhfile saol crua , sclábhúil an spailpín a fhágaint ina dhiaidh agus páirt a ghlacadh in Éirí amach 1798.

Cineál dáin:

Amhrán de chuid na ngnáthdhaoine é an dán seo. Dán tírghrá agus dán deoraíochta é ina dtugann an file léiriú dúinn ar chruatan an tsaoil i measc na cosmhuintire san 18ú haois. Tá an file ar dheoraíocht óna chontae dúchais (ciarraí) agus tá sé ag taisteal na tíre ag spailpíneacht nó ag obair mar sclábhaí feirme.

Teideal:

Bhí an téarma (as béarla: spalpeen) coitianta sa bhéarla san 18ú haois. Dealraíonn gur cumasc de na focail ‘speal’+ ‘pín’ (scythe+penny) a bhí ann- oibrí fánach (ag dul ó áit go háit), páirtaimseartha a d’oibríodh ar phingin in aghaidh an lae.

Téama an dáin:

Is é crua sclábhúil an spailpín fánach  téama an dáin seo. Tá an spailpín tinn tuirseach den saol crua atá á chaitheamh aige, é beo bocht agus amuigh go luath gach maidin, ag taisteal ó áit go háit ag lorg oibre.

‘Ag siúl an drúchta go moch ar maidin

‘s ag bailiú galair ráithe’

Tá téama na bochtaineachta agus na polaitíochta fite fuaite le saol an sclábhaí feirme sa dán. Ba mhaith leis an bhfile malairt saoil a thaispeáint.

Íomhánna:

Tá dhá príomh íomhánna sa dán..

·         Íomhá an spailpín fánach: Faighimid íomhá brónach den spailpín fánach sa dán seo. Tá air dul ó áit go háit chun obair a fháil. Bíonn sé breoite go minic mar caithfidh sé éirí go luath gach maidin agus tá sé ag obair sa droch aimsir. Tá idir náire agus fearg ag an spailpín fánach mar caithfidh sé dul go dtí an margadh chun a bheith hireálta. Níl meas madra ag na bhfeirmeoirí air.

·         Íomhá Éire: Bhí cúrsaí in Éirinn míchothrom agus an-dian. Saol bocht a bhí á chaitheamh ag an bhfile agus daoine eile cosúil leis féin. Mar thoradh dos na péindlíthe ní raibh cearta ar bith ag na Caitlicigh agus bhí orthu dul ag obair mar spailpín fánach. Chuir siad a shláinte I mbaol an chuid is mó don am. Bhí na Sasanaigh I gcumhacht agus chuir siad náire ar na filí agus ar na daoine. Cheap na daoine a bhí I gcumhacht nach raibh mórán oideachas ar na filí agus na spailpíní.

Mothúcáin:

·         Brón: Tá brón ar an spailpín fánach mar caithfidh sé a bheith ag obair mar sclábhaí.

·         Fearg: Tá fearg ar an spailpín fánach mar ní fhaigheann sé aon mheas.

·         Náire: Tá náire ar an spailpín fánach mar caithfidh sé dul go dtí an margadh chun obair a fháil

·         Tuirse: Tá tuirse ar an spailpín fánach mar caithfidh sé éirí go luath ar maidin.

Meadaracht:

·         Tá ocht líne I ngach véarsa.

·         Tá trí bhéim sna rélínte agus ceithre bhéim sna corrlínte.

·         Tá comhfhuaimeanna le tabhairt faoi deara: á, sláinte, ráithe, sráide