L.C: nótaí ar ghéibheann

An File:

Rugadh Caitlín Maude I gConamara sa bhliain 1941. Chaith sí roinnt blianta ag múineadh, ach bhí cáil níos mó uirthi mar aisteoir, mar amhránaí ar an sean nós, mar fhile agus mar ghníomhaí teanga. Fuair sí bás sa bhliain 1982, ach foilsíodh cnuasach fillíochta dá chuid, Caitlín Maude: Dánta in 1984 agus cnuasach dá cuid drámaíochta agus próis, Caitlín Maude: Drámaíocht agus Prós, in 1988. Foilsíodh a saothar litreacha ar fad in Caitlín Maude: Dánta, Dramaíocht agus Prós in 2005.

Téamaí an dáin:

·         Saoirse agus daoirse:

-           Is é Saoirse agus daoirse príomhthéama an dáin.

-          Tá codarsnacht ghéar idir an tsaoirse agus an daoirse.

-          Ar dtús bhí an leon fiáin ach sa deireadh níl aon neamhspléachas ag an leon

·         An timpeallacht:

-          Tá an dán suite sa timpeallacht… ‘Chroithfinn crainnte na coille’

-           Samhlaíonn an file í féin mar leon a chónaigh go saor agus go sona uair amháin ina thimpeallacht nádúrtha sna tíortha teo

·         Cumhacht:

-          Tá codarsnacht láidir ann leis an gcumhacht sa scéal.

-          Ar dtús bhí cumhacht láidir ag an t-ainmhí ach sa deireadh tá easpa cumhachta ann.

·         Géibheannas:

-          Sa dara leath den véarsa feictear go bhfuil an ainmhí I ngéibheann

Mothúcháin an dáin:

·         Bród:

-          Ar dtús tá an leon bródúil  mar tá sé fiáin

·         Saoirse:

-          Ar dtús tá a lán Saoirse ag an leon sna choille

·         Neamhspleáchas:

-          Tá sé néamhspléach ar dtús

·         Frustrachas:

-          Tagann Frustrachas air mar tá sé I ngéibheann agus níl na daoine ag cabhrú

·         Daoirse:

-          Nuair atá sé I ngéibheann níl sé in ann a bheith néamhspléach

·         Tuirse:

-          Tá an leon tuirseach traochta caite amach mar tá sé  ag iarraidh Saoirse a fháil

Teicníocht:

·         Codarsnacht:

-          Tá codararsnacht ann idir an tsaoirse agus an Daoirse.

-          Tá codarsnacht ann freisin idir an nádúracht agus an mínádúracht

·         Pearsantú:

-          Tá pearsantú ann mar tá an file ag rá a mothúcáin trí bhéal an leoin.

-          Tá an dán sa chéad phearsa, an t-ainmhí fiáin ag caint.

·         Íomhánna:

-          Tá dhá phríomh-íomhá sa dán

1.      Íomhá an ainmhí fiáin : Feicimid bród agus uaisleacht san íomhá den ainmhí agus é I gceannas ar dtús.

2.      Íomhá an ainmhí I ngéibheann: Feicimid an t-ainmhí céanna I ngéibheann , é briste srianta, tuirseach, sáraithe ag féachaint gan suim ar an gcrann aonair atá in aice leis.

·         Uaim:

-          Is léir go bhfuil uaim ann sa dán agus déanann sé an dán níos ceolmhaire

-          ‘Ainmhí allta’

·         Friotal lom, gonta:

-           Baineann an file úsáid as friotal simplí, caint na ndaoine.

-          Níl aon chaint shaorga ann .

-          Éiríonn leis an bhfile cás an ainmhí a chur ós ár gcomhair amach go healaíonta.

-          Leis an focal ‘tráth’ éiríonn leis an bhfile brón agus truamhéal an ainmhí a chur I láthair.

-          Leis na fuaimeanna ‘s’ déanann sí an dan níos ciúine: Taispéanann sí go bhfuil an fuinnimh imithe. ‘Trí leathshiúil’.

-          Leis na bhfocal ‘ach’ agus ‘aonraic’ léiríonn an file an chodarsnacht mór I saol an ainmhí.