an triall english translation: the mothers evidence : gníomh a haon radharc a ceathair

the mother comes. she goes on her knees and she starts praying. The light shines on her. she gets up

aturnae 2: are you bean uí chathasaigh?

máthair: i am.. but i shouldn't get any part of the blame. i was raised with faith and Christianity. I raised my children with my husband in the name of god. my last born was born three months after my husbands death. i was left like a slave without any help. my head and back bent working from morning till night.and what did i get for it at the end of the day? i was embarrassed in front of the neighbours. they were pointing the finger at me and mocking me if i go to the market or even to mass on sunday.

aturnae 2: the opinion of the neighbours is worrying you the most.

máthair: its not worth it spending my life around them

aturnae 2: i'm asking you did you show the love of a mother or christian charity to your daughter when she was in trouble?

máthair: she drew the trouble on herself.

aturnae 2: is it true that you tried to terminate the pregnancy.

máthair: its not a sin to put an end to a dirty thing- something that everyone thought was evil... i sent the girl for an upbringing that is right for a christian girl. she was going to the nuns. but its clear that she was sneaking out the window with a person that i don't even know the name of.

she cried and left.


 

an triall english translation: gníomh a haon, radharc 3

Pádraig: We'll sit here on the bridge. look at the light from the moon reflecting off the water from the river.... a night in may... do you smell the fragrance in the air? the bright hawthorn, the woodbine in the hedge and the valuable money in the moon light. look how the leaves are at the top of the tree so bright. each and every leaf is glistening as money would under the light of the moon.

Máire: i love how you talk!

pádraig: i'm not the one who came up with that speech love, but a man better than me, a poet- a poet that existed long ago. if he wasn't there at that time he wouldn't be here now. if he was here now he'd write a poem  of praise for the young girl whose reflection we see in the river. look! he'd compose a poem with broad bright clothes, mannerly and gentle like a nun would be. and he'd compose a poem about your small timid smile on your face and the wildness that is hidden between your two eyes... a night in may máire. a beautiful may's night. A night like this would make you sentimental. isn't it strange how life plays a game on you...if we could judge our lives between two hands and mold it for our own happiness.. your thinking of becoming a nun?

máire: that's what my mother says

pádraig: i once thought i'd go into the priesthood. i was in a religious order. i was thrown out of the college. the abbot caught me smoking in the garden and that sent me on my way.

máire: and you did nothing except smoke a cigarette?

pádraig: he was right. he was a sensible man. he knew that being a priest was not my calling. he did the right thing... i qualified as a teacher in the order. i got a job without any bother... i got married early after that.

máire: your married!

pádraig: oh yeah, as soon as i left college i was marched up the alter with a young girl.. i married nora three months after leaving college. i was twenty three and she was older. she was a beautiful girl. i thought there was something unusual about her.like you, máire.

máire: where is she tonight? why isn't she dancing?

pádraig: she wouldn't come. she can't dance...i had little knowledge... its clear that a germination of a disease appeared in her,,, a disease that wore her down... a disease without a cure, máire... she was never a proper wife to me.

máire: pádraig!

pádraig: your too young to understand these things... too young, too innocent... and your two eyes staring at me.. stars are lighting in both your eyes.. you should be enclosed in a convent... is it ant better to be listening to him? you are better off listening to my story on this fine night after dancing..

máire: i have to go home. my mother will be worried. she'll stay awake until i return... goodnight pádraig and thank you.

pádraig: goodnight. don't tell your mother anything.

An triall- english translation: act one, scene two: dancing in the school hall

Young Boys, young girls, máire sitting on her own

colm: (the master dancer) we'll have a song. will you sing a song for us máire?

They got up and went to the middle of the stage. He announced aloud now we'll have a song from máire Ní Chathasaigh. What song will you sing máire?

Máire: siúl a ghrá

colm: very well, máire ní Chathasaigh will sing 'siúl a ghrá'

song: siúl a ghrá. While the song is being sung pádraig comes along and laughs with another boy. He stops laughing, steps aside and listens, clapping after the song.

colm: What a singer Máire! That was lovely. Now girls and boys, what will we have?

Young People: dancing, Fallaí Luimní, caidhp an chúil Aird, ionsaí na hinse etc

Colm: ionsaí na hinse it is

The young people go. The only people left on the stage are máire, colm, pádraig, Liam and Beití and the school teacher.

colm: Your not dancing Máire. I'll have to get you a partner. Pádraig come here, this is máire and máire this is Pádraig, the new teacher.

Máire: I know, I saw him today at mass.

Pádraig: You saw me at the old harmonium. Thats how it is with a school teacher isn't it colm? A tutor without achievement in the running of the week. A chaplain without order on a sunday morning.

Colm: and a dance teacher without pay at night! excuse me now. I have to keep an eye on the dancing. Take good care of her Pádraig. She's going to the nuns.

Pádraig: I'll do that. You sung that song lovely

Máire: Thank you

Pádraig: Are you enjoying the night?

Máire: Oh I am, it's great (suddenly) I rarely get to go to a dance but because it was on in the school hall and there was a priest present, my mother let me go.

Pádraig: On your own?

Máire: No with my brother Liam. Look he's there with Beití de Búrca.

Pádraig: You'll have a drink. There's orange juice and lemonade.

Máire: Orange Juice please.

Pádraig: (with another teacher) are you enjoying the night?

M.scoile: I think I am

the teacher leaves. Pádraig comes down with two glasses and they both drink the orange Juice

Pádraig: Máire Ní chathasaigh will you dance with me or do I need permission from your mother? or from your brother Liam?

Máire: You don't but you have to be patient with me. I'm not too good at it, I haven't much experience dancing

Pádraig: A lovely young girl with no experience dancing!

Máire: My mother doesn't allow me go to dances

Pádraig: Is she scared of the wolf's?

Máire: No she think's i'll be a nun

Pádraig: and what do you think?

Máire: I don't know

Pádraig: Ah well! have courage, No one knows what will happen. They are waiting for you

Pádraig and máire leave

Beití: (with Liam) the dancing is starting. Here you go. Beití leaves. Liam is about to carry on until his name is called.

the solicitor and clerk come

Clerk: Liam... Liam

Solicitor: Are you Liam Ó Cathasaigh?

Liam: that's me

Solicitor: are you the brother of the prisinor?

Liam: that's me

Solicitor: are you the oldest brother she has?

Liam: that's me ... but I shouldn't get any of the blame . I had my own company that night. You couldn't be on your heels all the time. I didn't keep her.

Solicitor: That was an excuse of another brother once. He had his own company and didn't know how his sister went home.

Liam: No.

Solicitor 1: She was able to take care of herself you thought?

Liam: she was after leaving school and...

Solicitor: She was able to get from the school hall to her house without anyone looking after her. wasn't that the way it was?

Liam: Yes

Solicitor 1: and it wasn't too late in the night? what time was the dancing finished? was it midnight?

Liam: Dancing in the school hall is it? dancing is finished at 11pm

Solicitor 2: You took your sister to the dance?

Liam: My mother forced me to do it

solicitor 2: You left her then without a partner not knowing what kind of company she'd be left with?

Liam: Don't try and put the blame on me. I don't know what happened that night and I don't want to know.

Beití: (calling at the side of the stage) boys and girls come to the stage and they go to hear 'oíche mhaith agat' goodbye.

an triall- english translation: act one, scene one

music: 'siúil a ghrá'

Before the flag was raised the paper boy runs in

Boy: Evening paper. Terrible Tragedy. Evening Paper... paper...paper...tragedy... in the city

Máire: I killed my baby because it was a girl. Every girl grows up to be a woman. but my daughter is free. She's free. She won't be a fool for any man. she's free. she's free.

- boy running in

boy: Evening paper. Terrible Tragedy... paper... paper

The solicitor of the state comes in. He threatens the boy and he goes. They speak.

Solicitor 1: Your Honor, I ask you this- anything you have read and anything you have heard put it out of your head. Listnen to the evidence that I will give you. Give your judgement on this evidence and this evidence only. The prisonor that will be presented committed an awful crime. A murder is being presented- a damned ugly act, an act that needs revenge from god and from the people. She's a young girl and maybe you will feel pity for her but she did a damned awful act that one couldn't do in the presence of God or people. You can't let pity interupt your decision.

the flag is raised. the court is seen.

Clerk: Máire Ní Chathasaigh- called
voices

Máire comes. She stands in the witness box on the left

Clerk: Prisonor in front of the court, what do you say: guilty or not guilty?

voices: guilty or not guilty

Máire comes to the front of the stage and speaks with the audience

máire: I think that ye have information on all of the events but there are things that have been hidden from you  however the things hidden in my heart.. a certain name.. a name that has never been mentioned.. the night that started it.. the night of the dancing in the school hall. The music (dancing music can be heard). the song that I sang.

sraith pictúir fiche 2016: Gadaíocht ar an traein

Pictúir a haon:

• Trathnóna de hAoine atá ann.  
• Is léir go bhfuil Síle agus Áine ar bís, mar téann siad  go dtí an Gaillimh don deireadh seachtaine. 
•  Tugann tuismitheoirí Áine síob dóibh go dtí an staisiúin traenach. 
• Is léir go bhfuil an traen go Gaillimh agus an traen go Corcaigh sa stáisiúin. 
•  Deireann na tuismitheoirí leo bheith aireach, agus deireann Áine go mbeidís ar áis dé Luain.

Pictúir a dó:

• suíonn na cailíní  i gcarráiste compordach ar an traein. 
•  Léaann Áine  leabhar agus téann Síle ar an idirlíon ar a ríomhaire glúine. 
• suíonn strainséir  in aice láimhe leo.      
•  caitheann sé  speaclaí gréine.
• Is léir go bhfuil mála agus sparán Síle ar an mbord.

Pictúir a trí:

•  Ba thuras fada é ó Chorcaigh go Gaillimh é.
•  Tar éis tamaill, titeann Síle ina codladh.
• Téann Áine go dtí an leithreas ag an am céanna.
• Baineann sé le dealraimh go bhfuil sparán Áine ina luí ar an tábla,
•  goideann an fear é.

Pictúir a ceathair:

•  Nuair a duisíonn Síle, tugann sí faoi deara go bhfuil a sparán imithe
• Is léir go bhfuil an fear imithe freisin.   
• Tagann Áine ar áis, agus tá brón uirthí nuair a fheiceann sí a cara ag síleadh na ndear.
• Ceapann Áine gur thit sé ar an talamh, ach d’fhéach siad timpeall agus ní raibh an sparán in aon áit.
• Is amhlaidh go bhfuil siad an-trína chéile ar fad.

Pictúir a cúig:

•      Labharaíonn na caillíní leis an gCigire.
• inisíonn an bheirt chailíní dó cad a tharla.
• iarrann sé orthú cur síos a dheanamh ar an bhfear agus ar an sparán.
• Glaoann sé ar an staisiúin agus tugann sé cur síos go dtí na gardaí ar an bhfear.
• Ba mhaith leo cóir a fháil

Pictúir a sé:

•  Tagann beirt Ghardaí síos go dtí an stáisiúin traenach.
• Tugann an garda an sparán ar áis do Shíle. 
• Is léir go bhfuil  ríméad an domhain uirthí mar tá a cuid airgid go léir sa sparán.
• Is amhlaidh go bhfuil na cailíní ar ghliondar croí
•  Tógann an garda  an fear a ghoid an sparán go dtí staisiún na Gaillimhe. 

 

sraith pictúir a naoi déag 2016: cuairt an uachtarán

Pictúir a haon:

• Bailíonn na daltaí le chéile
• Baineann sé le dealraimh go bhfuil cruinniú ar siúil
• Is léir go bhfuil dreas cainte acu.
• Téann dalta amháin go dtí an príomhoide
• Cuireann sí ceist uirthi faoi cuireadh a sheoladh go dtí uachtarán na héireann
• Tugann an príomhoide cead go dtí an dalta.

pictúir a dó:

• Seolann siad an cuireadh lom láthearach
• Faigheann siad litir sa phoist
• Faigheann siad litir ón tUachtarán
• Deireann an tUachtarán go bhfuil sé sásta chun teacht go dtí an scoil
• Is léir  go bhfuil na daltaí ar mhuin na muice

Pictúir a trí:

• Déanann na daltaí obair na gcapall chun a bheith réidh don uachtarán
• Is léir go bhfuil roinnt daltaí ag glanadh suas
• Is amhlaidh go bhfuil cuid acu ar an stáitse
• Ullmhaíonn na múinteoirí ceapairí blasta
• Ba mhaith leo imprisean maith a dhéanamh ar an uachtarán

Pictúir a ceathair:

• Faoi dheireadh, tagann an lá mór
• Is léir go bhfuil an aimsir uafásach agus tá sé ag stealladh báistí
• Tá scath fearthainne ag gach mac máthar
• Tagann an tUachtarán i limisín
• Cuireann an príomhoide fáilte roimhe
• Is léir go bhfuil siad go léir ar bís

Pictúir a cúig:

• Téann siad isteach go dtí halla na scoile
• Is léir go bhfuil oráid ullmhaithe ag an cathaoirleach
• Téann an tUachtarán ar an ardán 
• Molann sé na daltaí ar fad agus an obair atá déanta
• Deireann sé go bhfuil sé bródúil as na daltaí ar fad

Pictúir a sé:

• Baineann sé le dealraimh go bhfuil roinnt siamsaíocht eagraithe acu don uachtarán
• Tosaíonn siad ag canadh is ag rince
• Baineann an tUachtarán taitneamh as an siamsaíocht
• Bíonn clab go cluasa ag na múinteoirí
• deireann siad go léir go raibh an lá speisialta
• ní dhéanfaidh siad dearmad ar an lá seo go deo.

sraith pictúir a hocht déag: Filleann an fón

Pictúir a haon:

• I bpictúir a haon téann an teaghlach ar fad amach i gcomhair béile álainn
• Téann siad go dtí bialann iodálach
• An t-ainm atá ar an mbialann ná 'pasta blasta'
• Cuireann siad ceist ar an bhfreastalaí i gcomhair tábla
• Díreann an freastalaí iad go dtí an tábla,

Pictúir a dó:

• Suíann an teaghlach go léir síos go deas compórdach
• Is léir go bhfuil siad go léir ar a sáimhín só.
• Féachann siad go léir ar an biachlár
• Bia na hiodáile is mó atá ar an mbiachlár
• Rogha sórt teoranta atá ann ó thaobh bia de

Pictúir a trí:

• Go tobann, Feiceann Daid rud ar an urlár
• Is léir gur cail duine éigin a fhón póca
• Téann Daid suas go dtí an freastalaí
• Deireann sé an scéal dó
• Fágann sé an fón leis an bhfreastalaí

Pictúir a ceathair:

• I bpictúir a cúig tagann an bia amach
• ordaíonn an teaghlach bia blasta
• ordaíonn siad pizza,spaigití agus deochanna
• Baineann sé le dealraimh go bhfuil an bia tharr barr ann
• Tagann Fear istigh ag lorg fón póca

Pictúir a cúig:

• Deireann an fear gur caill sé a fón póca
• Deireann sé go bhfuil sé buartha faoi mar tá rudaí pearsanta ann ar an bhfón póca.
• Cuireann sé ceist ar gach aon duine sa bhialann i gcomhair a fón póca.
• Deireann Daid go raibh an fón póca ar an urlár.
• Is amhlaidh go bhfuil an fear ar mhuin na muice.

Pictúir a sé:

• Gabhann an fear a bhuíochas ar Daid
• Tugann sé duais go dtí Daid
• Faigheann Daid dhá chéad euro
• Tugann an fear uachtar reoite go dtí an teaghlach go léir
• mar a deireann siad an fhírinne choíche

sraith pictúir a seacht déag 2016: samhradh iontach

Pictúir a haon:

• I bpictúir a haon buaileann máire agus áine le chéile.
• Buaileann siad taobh amuigh den séipéal agus bíonn siad ag caint gan stad gan staonadh.
• Is léir go bhfuil siad ag caint faoin samhraidh agus na pleannanna atá déanta acu.
• Deireann siad go mbeadh samhradh den scoth acu.
• Baineann sé le dealraimh go bhfuil an ghrian ag lonrú go hard sa spéir

Pictúir a dó:

• Is léir go bhfuil fonn ag na cailíní a bheith ag obair.
• Líonann siad amch foirm iarrtais.
• Téann siad i gcomhair agallimh san óstán áitúil.
• Is léir go bhfuil imprisean maith déanta acu ar an mbainisteoir
• Faigheann siad an poist agus tá ríméad orthu.

Pictúir a trí:

• Tar éis a bheith ag obair i gcomhair dhá mhí tá go leor airgid acu.
• Beartaíonn siad chun dul ar laethanta saoire
• Téann siad go dtí an Róimh.
• Feiceann siad ar na suíomhanna is fearr ann
• Deireann siad gur cathair ghleoite í an Róimh

Pictúir a ceathair:

• Imríonn na cailíní leis an foireann peile áitúil
• Baineann sé le dealraimh go ndearna siad obair na gcapaill
• Faigheann siad an bua sa chraobh agus tá siad ar mire séin.
• Téann siad go dtí an phictúrlann chun a scíth a ligint.
• Feiceann siad scannán grinn agus baineann siad taitneamh as.

Pictúir a cúig:

• Is léir nach gcaitheann na cailíní a gcuid ama amú
• Tosaíonn siad ag obair le naomh uinseann de pól
• Tugann siad cabhair go dtí na daoine bochta
• Tugann siad éadaí agus bia dóibh
• Gabhann na daoine bochta a mbuíochas dóibh.

Pictúir a sé:

• I bpictúir a sé is léir go bhfuil dreas cainte ar siúl ag máire agus Áine
• Pléann siad an samhradh ar fad agus na rudaí a ndearna siad.
• Deireann siad go ndearna siad a lán rudaí
• Deireann siad freisin go raibh sé an samhradh is fearr a bhí acu riamh
• Ba mhaith leo é a dhéanamh arís an bhliain seo chugainn

sraith pictúir a sé déag 2016: tine sa teach

Pictúir a haon:

• Mí Eanáir atá ann.
•  freastailíonn Sailí ar dhioscó i lár na cathrach. 
• Chríochnaíonn an dioscó ag mean oíche.
•  siúileann Sailí abhaile.
•  Is léir go bhfuil brat sneachta ar an talamh agus tá sí préachta leis an bhfuacht.
•  Nuair a sroicheann sí an teach, lasann sí an tine agus níorbh fhada go raibh sí te teolaí

Pictúir a dó:

• .Is amhlaidh go bhfuil Sailí tuirseach, traochta, tnáite
•  Baineann sé ;e dealraimh go bhfuil ocras an domhain uirthi.
•  Beartaíonn sí roinnt sceallóga a dhéanamh.
•  Cuireann sí ola ag téamh ar an gcócaireán
• Níl go leor taithí aici leis an gcóicearacht áfach

Pictúir a trí:

• .Síneaann Sailí siar agus níorbh fhada go raibh sí ina cnap codlata.
•  Is léir go bhfuil dearmad glan déanta aici ar na sceallóga. 
• I bpreabadh na súl, tá an sáspan ola imithe trí thine.
• Is cinnte go bhfuil sí beag bean faoin gcóicearacht
• Is eachtra dainséarach é seo/

Pictúir a ceathair:

• Dúisíonn an deatach tuismitheoirí Shailí.
•  Baintear geit uafásach astu. 
• Baineann sé le dealraimh go bhfuil an seomra chomh dubh le pic.
•  Cuireann an t-athair fios ar na seirbhísí éigeandála láithreach bonn.
•  Dúisíonn a máthair Sailí

Pictúir a cúig:

• Tagann an bhriogáid dóiteáin ar an bpointe.
•  éiríonn leo an tine a mhúchadh. 
• Ligeann tuistí Shailí osna faoisimh. 
• Tógtar Sailí chuig an otharcarr ar shínteán.
•  Deirtear leo go mbeadh sí ceart go leor

Pictúir a sé:

• An mhaidin dár gcionn, Baineann sé le dealraimh go bhfuil damáiste na tine le feiceáil.
•  Is léir go bhfuil an teach ina phraiseach.
•  Tuig eann na tuismitheoirí go raibh an t-ádh dearg leo a gcosa a thabhairt leo ón tine. 
• Is amhlaidh go bhfuil Sailí ag teacht chuici féin san ospidéal
• . Moltar di é a thógáil go bog ar feadh cúpla lá.

sraith pictúir a cúig déag: cóisir gan chéad

Pictúir a haon:

• Imíonn tuismitheoirí Liam agus Léan ar bhriseadh deireadh seachtaine.
•  Deirenn siad le Liam agus Léan a n-obair bhaile a dhéanamh, a bheith cúramach agus an teach a choinneáil glan. 
• Deireann siad go mbeadh siad sa bhaile ar an Domhnach ag a leathuair tar éis a trí.
•  Is léir go bhfuil na tuismitheoirí ag súil go mór leis an turas.
• Ní raibh laethanta saoire acu ar feadh tamaillín.

Pictúir a dó:

•  Comh luaithe is atá a dtuismitheoirí glanta leo síos an bóthar caitheann siad a gcuid leabhar in aer.
•  Ritheann siad go dtí a ngutháin ar luas lasrach 
•  cuireann siad glaoch ar a gcairde. 
• Deireann siad leo go bhfuil teach saor acu agus go mbeadh cóisir acu an oíche sin ag a hocht. 
• Is léir go bhfuil sceitimíní orthu. 
• Bheadh bia, ceol, spórt agus spraoi acu. 

Pictúir a trí:

•  Scaipeann siad an scéal ar nós na gaoithe.
•  Tá an saol agus a mháthair ag an gcóisir an oíche sin. 
• Is léir go bhfuil bia, ceol agus craic acu. 
• Is amhlaidh go bhfuil siad ar fad ar mhuin na muice. 
• Bhí oíche go maidin acu.
•  Ag an am céanna itheann na tuismitheoirí  béile san óstán agus gan cliú dá laghad acu faoin méid atá ag tarlú sa mbaile.
•  “Nuair a bhíonn an cat amuigh bíonn an luch ag rince,” mar a deir an seanfhocal.

Pictúir a ceathar:

•  An lá dár gcionn éiríonn Liam agus Léan ag a haon a chlog. 
• Is léir go bhfuil an teach ina chíor thuathail.
•  Ní raibh aon fhonn ar Liam dul ag glanadh mar bhí tinneas cinn aige.
•  Aontaíonn siad go nglanfadh siad an teach níos déanaí.
•  Cuireann siad an obair ar an méar fhada. 

Pictúir a cúig:

• Is léir go bhfuil fadhbanna eile san óstán. 
• Is amhlaidh go bhfuil an t-uisce briste agus tá an leictreachas gearrtha.
•  Tugtar trí rogha dos na haíonna: fanacht in óstán eile, a gcuid airgead a fháil ar ais nó dhá oíche saor in aisce a fháil uair éigin eile. 
• Deireann tuismitheoirí Liam agus Léan gur mhaith leo teacht ar ais uair éigin eile. 
• Ba mhaith leo teacht abhaile mar braitheann siad Liam agus Léan go mór

Pictúir a sé;

• Ba dhóbair gur titeann an t-anam as Liam agus Léan nuair a fheiceann siad a dtuismitheoirí ag teacht isteach an doras chucu ag a cúig a chlog.
•  Baintear geit as na tuismitheoirí nuair a fheiceann siad go bhfuil an teach ina phraiseach.
•  Ní chreideann an t-athair go bhféadfadh siad a leithéid do rud a dhéanamh.
•  Tugtar íde na muc agus na madraí do Liam agus Léan
• Is léir go bhfuil siad in uisce fiuchta

sraith pictúir a ceathair déag 2016: buntáistí móra na hidirbhliana

Pictúir a haon:

• Ag tús na scoilbhliana labhair an príomhoide leis na daltaí faoi bhuntáistí na hidirbhliana.
•  Luann sí na scileanna a thiocfadh feabhas orthu i rith na bliana, 
• scileanna ar nós comhoibriú, féinmheas agus obair ghrúpa.
•  Is amhlaidh go bhfuil an seomra chomh ciúin le reilig.
•  Is léir go bhfuil gach mac máthar ag tnúth go mór leis an idirbhliain.

Pictúir a dó;

• I ndeireadh mhí na Samhna tugann siad turas ar ionad eachtraíochta ar feadh deireadh seachtaine.
•  Déanann siad go leor imeachtaí éagsúla cosúil le rámhaíocht, dreapadóireacht, cadhcáil agus boghdóireacht. 
• Is léir go raibh deireadh seachtaine den chéad scoth acu.
•  Is amhlaidh go raibh siad tuirseach, traochta, tnáite ag a dheireadh.
• Is fiú é chun an idirbhliain a dhéanamh.

Pictúir a trí:

• Léirigh siad ceoldráma i mí Feabhra.
•  Déanann siad obair na gcapall roimh ré.
•  “Cleachtadh a dhéanann máistreacht,” a deireann an múinteoir leo.
•  Is léir go bhfuil an halla dubh le daoine gach oíche.
•  Ar an oíche dheireanach, deireann siad nach ndéanfaidís dearmad go deo ar an gcúpla lá sin. 

Pictúir a ceathair:

• Is léir go raibh go leor aoichainteoirí acu i rith na bliana.
•  I mí na Márta tugtar cur i láthair dóibh faoi shábháilteacht ar an mbóthar.
•  Labhair an fear faoi na cúiseanna atá le timpistí bóthair.
•  Cuireann cuid de na pictiúirí alltacht ar na scoláirí 
• Aontaíonn siad ar fad gur cur i láthair fiúntach a bhí ann.

Pictúir a cúig:

• I mí Bealtaine tugann siad cuairt ar Dháil Éireann.
•  Is léir go bhfuil an áit lán go béal le daoine mar bhí ábhar tábhachtach á phlé an lá sin. 
• Tugann Enda Kenny óráid den chéad scoth uaidh. 
• Déanann sé tagairt do scoláirí ná hidirbhliana a bhí ar cuairt. 
• Is amhlaidh go bhfuil sceitimíní ar na scoláirí

Pictúir a sé:

•  Is léir go raibh an turas scoile thar lear buaicphointe na bliana,
•  áfach. Is amhlaidh go raibh siad ag tnúth leis an turas ó thús na bliana. 
• Baineann siad an-taitneamh as an turas,
• Baineann siad taithneamh as an gcuairt ar an Nou Camp.
• Deireann siad go raibh sé an rud is fearr.
•  Ní raibh pingin rua acu ag teacht abhaile. 
• Ag deireadh na scoilbhliana, cuireann siad a dtuairimí ar phár. 
• Measann siad go raibh an idirbhliain tairbheach, spreagúil agus fiúntach. 

sraith pictúir a trí déag 2016: seó Faisin sa scoil

Pictúir a haon:

• Is léir go bhfuil scoláirí na séú bliana suite ar a sáimhín só sa seomra caidrimh.
• Tagann an Mháistreás Ní Shé chun cainte leo.
• Tugann sí le fios dóibh go raibh easpa airgid sa scoil. 
• Fiafraíonn sí díobh an raibh smaointe acu chun airgead a bhailiú. 
• Measann scoláire amháin gur cheart dóibh crannchur a bheith acu. 
• Molann scoláire eile go gcuirfidís ceolchoirm ar stáitse.

Pictúir a dó:

• Déanann an Mháistreás machnamh ar na smaointe a bhí acu
• Tagann sí ar ais chucu níos déanaí an lá céanna.
• Molann sí na smaointe iontacha a bhí acu.
•  Beartaíonn sí go ndéanfaidís seó faisin.
•  Pléann siad na rudaí ar fad atá le heagrú.
•  Tá ionad le haimsiú agus éadaí le fáil ar iasacht.

Pictúir a trí:

• Crochtar fógraí ar fud na scoile. 
• Tharraingíodar go leor airde.
•  Deireann an fógra go mbeadh an seó ar siúl i halla na scoile.
•  Tugann sé an t-am, dáta agus an táille chomh maith. 
• Ceapaim go raibh gach mac máthar ag iarraidh a bheith ina mainicíní.

Pictúir a ceathair:

• Téann na scoláirí go dtí na siopaí éadaí ar fud an bhaile.
•  Caitheann siad éadaí a thabhairt ar iasacht i gcomhair na hócáide. 
• Is léir go raibh úinéirí na siopaí an-chabhrach agus flaithiúil.
•  Tugann na siopaí Scoth na bhFaisean agus Teach Faisin go leor éadaí ar iasacht.
•  Deireann na scoláirí go dtabharfaidís togha na haire do na héadaí.

Pictúir a cúig:

• Faoi dheireadh tagann oíche na cinniúna.
•  Is léir go bhfuil an saol agus a mháthair bailithe isteach sa halla.
•  Tagann crith cos agus lámh ar na mainicíní. 
• Éiríonn siad go han-mhaith leo, 
• áfach. Reáchtáltar crannchur ag am sosa.
•  íocann siad  €5 ar na ticéid.

Pictúir a sé:

• Ag deireadh na hoíche tagann an príomhoide amach ar an ardán chun buíochas a ghlacadh le gach duine a thug tacaíocht don ócáid.
•  Gabhann sí buíochas speisialta leis an séú bliain.
•  Is léir gur ndearna siad obair na gcapall ag eagrú na hócáide.
•  Bailítear an t-uafás airgid.
•  Tá an t-airgead le caitheamh ar áiseanna nua don scoil.

sraith pictúir a dó dhéag 2016 : Timpiste

Pictúir a haon:

• Is léir go bhfuil an oíche go hainnis agus tá sé ag stealladh báistí.
• Is amhlaidh go bhfuil scáth fearthainne ag roinnt ar an tsráid
• Tá an chuma orthu go bhfuil siad fliuch go smior
• Tiománann an carr ar luas lasrach
• Is léir go bhfuil an bóthar fliuch báite agus sleamhanach

Pictúir a dó:

• Tiománann Séan agus Máire sa charr
• Is léir go bhfuil clab go cluasa ag an mbeirt acu
• Is cosúil nach bhfuil crois sábhála ar an bhfear
• Bíonn sé ag caint ar an fón póca agus ní tugann sé aird ar bith ar an mbóthar
• Is léir go bhfuil sé beag beann faoi rialacha an bhóthair.

Pictúir a trí:

• I bpreabadh na súl buaileann siad Colm.
•  Is léir go bhfuil an fear bocht ag iarraidh gabháil trasna an bhóthair ag trasrian coisithe. 
• Deireann sé go raibh an carr ag gluaiseacht ansciobtha go deo 
• Deireann Colm gur tháinig sé aniar aduaidh air. 
• Ba bheag nár thit an t-anam as Micheál agus Bríd.

Pictúir a ceathair:

• Is léir go bhfuil Colm sínte ar fhleasc a dhroma gan aithne gan urlabhra.
•  Tagann Micheál agus Bríd amach as an gcarr láithreach. 
• Is amhlaidh go bhfuil creathadh bainte astu tar éis na timpiste.
•  Glaoann duine éigin ar na seirbhísí éigeandála
• Is léir go bhfuil an aimsir uafásach

Pictúir a cúig:

• Tagann an t-otharcharr gan mhoill. 
• Is amhlaidh go bhfuil speabhraídí (daze) fós ar Cholm.
•  Cuirtear isteach san otharcharr é.
•  Is léir go bhfuil sé fós ag stealladh báistí.
•  Ceistíonn an Garda Micheál agus Bríd faoin eachtra.

Pictúir a sé:

• Téann an lánún chuig stáisiún na nGardaí. 
• Cuireann an Garda faoi agallamh iad. 
• Tá cuma an-bhuartha ar Mhicheál agus Bríd.
•  Smaoiníonn Micheál  go ndearna sé botún nuair a bhí sé ar an bhfón agus ag tiomáint ag an am céanna. 
• Airíonn Micheál bocht an-chiontach.

nótaí ar an gnáthrud

An Gnáthrud

·         Bhí Jimmy ag ól lena chairde I mBéal Feirste. Bhí Jimmy ag ól pionta agus ag smaoineamh ar cúrsaí sa bhaile.

·         Bheadh a bhean chéile, Sarah, ag iarraidh na páistí a chur a chodladh. Ní bheadh an páiste ba shine, John róshásta léi ach ba ag Sarah a bheadh an bua.

·         Ní raibh dúil mhór aige san ól I ndáiríre. Bhí dúil níos mó aige sa chomhluadar. Ba í Sarah a ghríosaigh é chun dul agus bualadh lena chairde gach seachtain. Níor mhaith léi go mbeadh sé ag rá go mbeadh sé le rá acu gurbh í ba chúis le Jimmy fanacht sa bhaile.

·         Bhí a fhios ag Jimmy go raibh am aige do dheoch eile sula rachadh sé abhaile. Bhí sé I gceist aige dul go dtí an Jasmine Palace le haghaidh curaí dó féin agus chop suey do Sarah ar a bhealach abhaile.

·         Nuair a chuaigh Jimmy chuig an mbéar bhí scata meisceoirí ina suí ar stólta ann. D’aithin sé iad.

·         Níor thuig sé conas nach raibh fonn orthu dul abhaile. Smaoinigh sé ansin go raibh an t-ádh air féin go raibh bean agus clan aige.

·         Bhí Jimmy ag tnúth le hoíche Shathairn nuair a bheadh seans aige féin agus Sarah suí I dteannta a chéile agus féachaint ar scannán agus iad ag ól fíona.

·         Thug Jimmy na deochanna ar ais go dtí an bord ina raibh a  chairde ina suí. Ansin críochnaigh sé a deoch agus chuaigh sé ar aghaidh go dtí an ‘Jasmine Palace’.

·         Bhí scata déagóirí sa bhialann shíneach agus bhí siad ar meisce. Ní raibh mórán airgid acu.

·         Tháinig duine de na déagóirí chuige ag lorg airgid uaidh chun an bia a cheannach.

·         D’fhéach Jimmy go géar ar na déagóirí. Bhí drochchaint gharbh, ghraosta a húsáid acu, rud nár thaitin le Jimmy in aon chor.

·         Bhí Jimmy fós ag smaoineamh faoin mbaile agus os rud é go raibh sé ag machnamh go domhain mar seo, níor chuala sé an carr ag teacht ina threo. Ní fhaca sé an déagóir ag scaoileadh urchair leis, a bhain leath an chloiginn de agus a d’fhág fuar marbh.

Téama:

·         Foréigean: Is I mbéal feirste atá an scéal seo suite I rith thréimhse na dTrioblóidí. Tá a fhios ag maidí na sráide gur maraíodh go leor daoine mánla (gentle), neamhurchóideacha sna Trioblóidí I dtuaisceart na hÉireann agus tá an téama seo le feiceáil go mór anseo.

·         Saol an ghnáth-theaghlach: Feicimid an gnáthshaol atá ag an teaghlach seo, na nósanna a chleachtann siad agus an grá láidir dá chéile.

Na Carachtair:

·         Jimmy:

-          Fear óg ó Bhéal Feirste é Jimmy. Tá sé pósta le Sarah agus tá triúir clainne acu- John atá ceithre bliana d’aois agus an cúpla. Elizabeth agus Margaret, atá sé mhí d’aois. Is léir go bhfuil Jimmy an-sona lena theaghlach agus go bhfuil grá mór aige dá bhean chéile agus dá pháistí.

-          Tá sé ag obair sa tionscal tógála agus tá nós aige bualadh lena chairde ón obair sa teach tábhairne gach tráthnóna Dé hAoine tar éis na hoibre. Baineann sé taitneamh as an gcraic agus as an gcuideachta. Ní ólann sé mórán.

-          Braitheann sé ciontach sa teach táibhairne áfach toisc nach bhfuil sé sa bhaile ag cabhrú le Sarah agus ag caitheamh ama lena pháistí. Léiríonn sé seo an grá mór atá aige dóibh agus a dhílseacht dóibh, fiú amháin agus I gcuideachta a chairde.

-          Is fear ionraic, díograiseach é. Tacaíonn sé lena chara san obair nuair nach bhfuil an saoiste sásta le hobair a charad. Chaith sé beagnach bliain ag obair ar a theach ina chuid ama shaoir chun baile a dhéanamh de.

-          Tá sé buíoch as an saol aoibhinn atá aige anois agus ba mhaith leis an méid sin a rá le Sarah ach faraor géar, ní éiríonn leis.

-          Is léir gur fear teaghlaigh lách, síochánta é Jimmy agus nach bhfuil aon bhaint aige le cursaí polaitíochta. Is íobartach soineanta (innocent victim) é dá chinniúint uafásach (terrible fate) I ndeireadh an scéil.

·         Sarah:

-          Bean dhílis, chiallmhar í Sarah. Tugann sí aire maith dá cuid páistí agus tá grá mór aici dá cuid páistí agus tá grá mór aici dá fear chéile.

-          Is duine bródúil í. Tá sí ró-bhródúil chun ligint do Jimmy teacht abhaile in ionad dul go dtí an teach tábhairne lena chairde. Tá eagla uirthi go gceapfaidh a chairde go bhfuil Jimmy faoi smacht aici.

-          Tá sí féin díograiseach chomh maith. Chaith sí an-chuid ama agus fuinnimh mhaisiú an tí go dtí is go raibh sé cosúil le teach galánta in iris lonrach (glossy magazine).

-          Is cinnte go mbeidh sí croíbhriste ar fad nuair a chloisfidh sí faoi  dhúnmharú Jimmy agus cuimhníonn an léitheoir uirthi ag an deireadh.

Teideal an scéil:

Tá brí mheafarach le sonrú I dteideal an scéil. Cé go dtagraíonn ‘an gnáthrud’ don bhia a ordaíonn Jimmy sa bhialann Shíneach, tá sé soiléir gur meafar atá ann freisin don saol I mBéal Feirste I gcoitinne, sé sin, don fhoréigean, don choimhlint idir caitlicigh agus protastúnaigh agus ar ndóigh do na dúnmharuithe seicteacha (secetarian murders) a bhí ar siúl sa chathair ag an am sin.

teilifís J.C dán: nótaí

Ar a cúig a chlog ar maidin

Theastaigh an teilifís uaithi.

An féidir argóint le beainín

Dhá bhliain go leith?

Síos linn le chéile,

Níos bhacas fiú le gléasadh

Is bhí an seomra préachta

Gan solas fós sa spéir.

Stánamar le hiontas ar scáileán bán.

Anois! Sásta?

Ach chonaic sise sneachta

Is sioraf tríd an sneachta

Is ulchabhán Artach

Ag faoileáil

Os a chionn

Téamaí:

• Grá: Is léir go bhfuil grá ann sa dán seo mar éiríonn an file go luath chun a bheith ag féachaint ar an dteilifís lena iníon 'Ar a cúig a chlog ar maidin
  Theastaigh an teilifís uaithi.'
• Ainmhithe: Baineann an dán seo le hAinmhithe freisin mar déanann an páiste cur síos ar na hAinmhithe atá ann ar an dteilifís. 'Is sioraf tríd an sneachta
  Is ulchabhán Artach'
• Samhlaíocht: Tá baint leis an Samhlaíocht sa dán seo freisin mar tá an páiste rudaí a fheiceáil agus níl an t-athair in ann cuimhneamh faoina rudaí sin.

• Páiste Og: Baineann an dán seo leis an bpáiste óg agus sí ag éirí go luath is ag féachaint ar an dteilifís
• Clann: Baineann an dán seo leis an gclann freisin mar is iad na príomhcharachtair ná athair agus a iníon

Mothúcháin

• Grá: Is léir go mbaineanna an dán seo le grá agus an grá atá ag an bhfile i gcomhair a iníon
• Frustrachas: Mothúcháin eile atá ann sa dán ná frustrachas mar caithfidh an t-athair éirí go luath agus ar dtús níl sé pioc sásta ach tá ró-mhór grá aige dá hiníon chun a bheith feargach.

sraith pictúir a haon déag 2016:Cúrsa Gaeilge sa Ghaeltacht

Pictúir a haon:

• Tús an tsamhraidh atá ann
• Is léir go bhfuil na scoláirí bailithe le cheile ós comhair choláiste Sheosaimh
• Freastalíonn siad ar chúrsa gaeilge sa Ghaeltacht.
• Tagann an Bus agus téann siad ar bord
• Tá siad ag súil go mór leis an gcúrsa

Pictúir a dó:

• Taistilíonn an bus i dtreo na Gaillimhe
• Is léir go bhfuil an cúrsa ar siúl sa Spidéal i gcontae na Gaillimhe
• Seasann an múinteoir ag ceann an bhus
• Déannann sí go leor cainte
• Tá na scoláirí ar fad ar bís

Pictúir a trí:

• Baineann siad ceann scríbe amach sa deireadh thiar
• Is léir go bhfuil siad go léir tuirseach traochta tar éis an turais
• Téann siad isteach go dtí Bunscoil bhaile na hAbhann chun clárú
• Tá málaí móra á n-iompar acu
• Ba mhaith leo na tithe lóistín a bhaint amach

Pictúir a ceathair:

• Is léir go raibh cúrsa samhraidh den chéad scoth acu.
• Ní raibh aon lá mar a chéile
• Déanann siad ranganna gach maidin
• Itheann siad bia sa cheaintín
• Imríonn siad cluichí spóirt gach lá
• Bíonn siad ag damhsa gach oíche

Pictúir a cúig:

• Tugann siad aghaidh ar an trá mar tá an aimsir tharr barr
• Taitnítear é sin go mór leo mar tá siad in ann dul ag snámh
• Téann siad ar turas go dtí Teach an Phiarsaigh i Ros Muc
• Ina theannata sin, tugann siad cuairt ar Raidió na gaeltachta agus TG4

Pictúir a sé:

• Is léir gur bhain gach mac máthar taitneamh agus tairbhe as an turas
• Tá cuid acu ag búirtheach go faíoch nuair a bhí orthu dul abhaile
• Geallann siad ar fad go bhfanfaidís i dteagmhail lena chéile
• Deireann siad ar fad go bhfillfidís ar an nGaeltacht an bhliain dár gcionn 

L.C: nótaí ar ghéibheann

An File:

Rugadh Caitlín Maude I gConamara sa bhliain 1941. Chaith sí roinnt blianta ag múineadh, ach bhí cáil níos mó uirthi mar aisteoir, mar amhránaí ar an sean nós, mar fhile agus mar ghníomhaí teanga. Fuair sí bás sa bhliain 1982, ach foilsíodh cnuasach fillíochta dá chuid, Caitlín Maude: Dánta in 1984 agus cnuasach dá cuid drámaíochta agus próis, Caitlín Maude: Drámaíocht agus Prós, in 1988. Foilsíodh a saothar litreacha ar fad in Caitlín Maude: Dánta, Dramaíocht agus Prós in 2005.

Téamaí an dáin:

·         Saoirse agus daoirse:

-           Is é Saoirse agus daoirse príomhthéama an dáin.

-          Tá codarsnacht ghéar idir an tsaoirse agus an daoirse.

-          Ar dtús bhí an leon fiáin ach sa deireadh níl aon neamhspléachas ag an leon

·         An timpeallacht:

-          Tá an dán suite sa timpeallacht… ‘Chroithfinn crainnte na coille’

-           Samhlaíonn an file í féin mar leon a chónaigh go saor agus go sona uair amháin ina thimpeallacht nádúrtha sna tíortha teo

·         Cumhacht:

-          Tá codarsnacht láidir ann leis an gcumhacht sa scéal.

-          Ar dtús bhí cumhacht láidir ag an t-ainmhí ach sa deireadh tá easpa cumhachta ann.

·         Géibheannas:

-          Sa dara leath den véarsa feictear go bhfuil an ainmhí I ngéibheann

Mothúcháin an dáin:

·         Bród:

-          Ar dtús tá an leon bródúil  mar tá sé fiáin

·         Saoirse:

-          Ar dtús tá a lán Saoirse ag an leon sna choille

·         Neamhspleáchas:

-          Tá sé néamhspléach ar dtús

·         Frustrachas:

-          Tagann Frustrachas air mar tá sé I ngéibheann agus níl na daoine ag cabhrú

·         Daoirse:

-          Nuair atá sé I ngéibheann níl sé in ann a bheith néamhspléach

·         Tuirse:

-          Tá an leon tuirseach traochta caite amach mar tá sé  ag iarraidh Saoirse a fháil

Teicníocht:

·         Codarsnacht:

-          Tá codararsnacht ann idir an tsaoirse agus an Daoirse.

-          Tá codarsnacht ann freisin idir an nádúracht agus an mínádúracht

·         Pearsantú:

-          Tá pearsantú ann mar tá an file ag rá a mothúcáin trí bhéal an leoin.

-          Tá an dán sa chéad phearsa, an t-ainmhí fiáin ag caint.

·         Íomhánna:

-          Tá dhá phríomh-íomhá sa dán

1.      Íomhá an ainmhí fiáin : Feicimid bród agus uaisleacht san íomhá den ainmhí agus é I gceannas ar dtús.

2.      Íomhá an ainmhí I ngéibheann: Feicimid an t-ainmhí céanna I ngéibheann , é briste srianta, tuirseach, sáraithe ag féachaint gan suim ar an gcrann aonair atá in aice leis.

·         Uaim:

-          Is léir go bhfuil uaim ann sa dán agus déanann sé an dán níos ceolmhaire

-          ‘Ainmhí allta’

·         Friotal lom, gonta:

-           Baineann an file úsáid as friotal simplí, caint na ndaoine.

-          Níl aon chaint shaorga ann .

-          Éiríonn leis an bhfile cás an ainmhí a chur ós ár gcomhair amach go healaíonta.

-          Leis an focal ‘tráth’ éiríonn leis an bhfile brón agus truamhéal an ainmhí a chur I láthair.

-          Leis na fuaimeanna ‘s’ déanann sí an dan níos ciúine: Taispéanann sí go bhfuil an fuinnimh imithe. ‘Trí leathshiúil’.

-          Leis na bhfocal ‘ach’ agus ‘aonraic’ léiríonn an file an chodarsnacht mór I saol an ainmhí.